11/01/2014 10:18:00 π.μ.
Για το μυθιστόρημα Ο Νο1 καταζητούμενος του Τζον Λε Καρρέ (εκδ. Bell)
Της Χίλντας Παπαδημητρίου
Ένας ταλαιπωρημένος και βασανισμένος νεαρός Τσετσένος φτάνει παράνομα στο Αμβούργο μέσω Σουηδίας. Τον περιθάλπει μια οικογένεια τούρκων μεταναστών, η οποία ζητάει τη βοήθεια της δικηγόρου Άναμπελ Ρίχτερ. Ο νεαρός παράνομος μετανάστης ισχυρίζεται ότι ένα τεράστιο ποσό τον περιμένει σε μια μικρή ιδιωτική τράπεζα, ένα ποσό που είχε καταθέσει ο πατέρας του εκεί πριν αρκετές δεκαετίες.
Τίποτα όμως δεν περνάει απαρατήρητο στο Αμβούργο, την πόλη από την οποία οργάνωσαν το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους οι τζιχαντιστές τρομοκράτες. Το ασαφές και περίπλοκο δίκτυο των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών εντοπίζει τον Ίσα Καρπόφ, τον νεαρό Τσετσένο, από την πρώτη στιγμή που πατάει το πόδι του στην πόλη. Αργά και προσεκτικά στήνει μια πλεκτάνη που θυμίζει δίχτυ γιγάντιας αράχνης για να παγιδεύσει τον Ίσα, την ιδεαλίστρια δικηγόρο του, τον ηλικιωμένο καλοπροαίρετο άγγλο τραπεζίτη Τόμυ Μπρου που είναι διατεθειμένος να τον βοηθήσει, όπως επίσης έναν εκ πρώτης όψεως μετριοπαθή ισλαμιστή ηγέτη. Το τέλος είναι τραγικό, ρεαλιστικό και απαισιόδοξο. Ο Τζον Λε Καρέ γνωρίζει τα πράγματα από πρώτο χέρι, δυστυχώς.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το φθινόπωρο του 2008, στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, και επανεκδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 2014, με αφορμή την προβολή της ομώνυμης ταινίας – η οποία είναι η τελευταία ταινία του Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν.
Η υπόθεση έχει βασιστεί στην αληθινή ιστορία ενός Τούρκου κατοίκου Γερμανίας, ο οποίος συνελήφθη από τους Αμερικανούς και βασανίστηκε στο Γκουαντάναμο, και τελικά αφέθηκε ελεύθερος μετά από μια πενταετία φρίκης.
Όπως συμβαίνει πάντοτε στα βιβλία του Τζον λε Καρέ, ο αναγνώστης καλείται να τα βγάλει πέρα με το μπέρδεμα των αντιμαχόμενων μυστικών υπηρεσιών, οι οποίες τώρα πια δεν ανήκουν σε αντίπαλα στρατόπεδα αλλά παίζουν παιχνίδια εξουσίας στον ίδιο γεωπολιτικό χώρο. Επίσης, πρέπει να απομνημονεύσει τις κωδικές ονομασίες των υπηρεσιών αυτών, όπως: Μονάδα Αποκτημάτων Εξωτερικού του Γραφείου για την Προστασία του Συντάγματος· Ενιαία Διοικούσα Επιτροπή του Βερολίνου· Συντονιστής Πληροφοριών, κ.λπ – κι όλα αυτά μόνο στο εσωτερικό της Γερμανίας. Διότι στο παιχνίδι συμμετέχουν Άγγλοι και Αμερικανοί πράκτορες, Άραβες κατάσκοποι, κάθε καρυδιάς καρύδι κυριολεκτικά. Περαιτέρω δυσκολία, τα ονόματα των δεκάδων πρακτόρων που κινούνται σ' αυτά τα δίκτυα. Η υπόθεση έχει βασιστεί στην αληθινή ιστορία ενός Τούρκου κατοίκου Γερμανίας, ο οποίος συνελήφθη από τους Αμερικανούς και βασανίστηκε στο Γκουαντάναμο, και τελικά αφέθηκε ελεύθερος μετά από μια πενταετία φρίκης.
Παράπλευρες απώλειες
Ανεξαρτήτως της προβολής της ταινίας, το βιβλίο ορθώς επανεκδόθηκε καθώς θίγει μια πλευρά της επικαιρότητας που σχετίζεται με τη τις παράπλευρες απώλειες του πολέμου κατά της τρομοκρατίας και τις μεθόδους των μυστικών υπηρεσιών, οι οποίες στο όνομα της ασφάλειας του απλού πολίτη δεν διστάζουν να θυσιάσουν αθώους σ' ένα παιχνίδι εξουσίας. Η μεθοδολογία τους, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, οι θύλακες όπου επωάζονται οι φανατικοί ισλαμιστές – όλα περνούν από την αφήγηση. Αντίθετα από πολλούς ομοτέχνους του, ο βρετανός συγγραφέας δεν χρειάζεται πολλές εκατοντάδες σελίδες για να αναπτύξει την πλοκή του. Σε 395 σελίδες καταφέρνει να αφηγηθεί μια άκρως πολύπλοκη ιστορία, χωρίς να χάσει το ρυθμό του, χωρίς να αφήσει τον αναγνώστη να αφαιρεθεί ούτε για μια στιγμή.
Όπως είναι αναμενόμενο, η ταινία υστερεί του βιβλίου, αφού απλοποιεί τα πράγματα και ήδη στα πρώτα πλάνα της αποκαλύπτει αρκετά μυστικά τα οποία στο βιβλίο μαθαίνουμε σταδιακά. Το γεγονός πάντως ότι είναι η τελευταία του Χόφμαν, την κάνει περισσότερο ενδιαφέρουσα. Ο βετεράνος βιντεοκλιπάς και νυν σκηνοθέτης Άντον Κόρμπιν αποδεικνύεται λίγος – για το θέμα; για τον Χόφμαν;
Ας αφήσουμε όμως τις επί μέρους ενστάσεις. Κάθε βιβλίο του Τζον Λε Καρέ είναι σπουδαίο βιβλίο, και λόγω θέματος αλλά κυρίως λόγω της γραφής του. Αν ο κόσμος του βιβλίου ήταν πιο δίκαιος, θα του άξιζε κάποια πολύ μεγάλη τιμητική διάκριση.
* Η ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ είναι μεταφράστρια και συγγραφέας.
Ο Νο1 καταζητούμενος
John le Carré
Μτφρ. Νάσος Κυριαζόπουλος
Εκδόσεις Bell
Σελ. 404, τιμή € 17,00
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου