ΠΙΠΙΛΩΝΤΑΣ ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ ΤΟΥ ΤΣΙΡΟΥ ~ Ο ΣΦΥΓΜΟΣ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ

Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2014

ΠΙΠΙΛΩΝΤΑΣ ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ ΤΟΥ ΤΣΙΡΟΥ

Της Έλενας Μαρούτσου

Μια σφαγή γουρουνιών με ηχητικό φόντο τα αηδόνια το χάραμα. Μια συνάντηση με τον καστανά απ’ το παλιό αναγνωστικό της Β΄Δημοτικού. Ένας μοναχικός κύριος που παίζει τη λατέρνα του σε ένα ακινητοποιημένο ασανσέρ. Ένας λάτρης του γυναικείου στήθους, ονόματι Ψύλλος, που θα κλάψει όταν δει τι κρύβει ένα σουτιέν. Ένας κύριος που βγάζει βόλτα έναν σκύλο με λουρί, χωρίς σκύλο. Ασημένια ποτηράκια στο ταβάνι.

Μια πιθαμή πάνω απ’ τη γη

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης παίρνει το υλικό του απ’ το χώμα της πραγματικότητας και φυσάει μέσα στο στόμα τους λίγη απ’ την ανάσα του παράδοξου.

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης παίρνει το υλικό του απ’ το χώμα της πραγματικότητας (της ιστορίας του τόπου του, των προσωπικών του αναμνήσεων, γεγονότων που συνέβησαν ή θα μπορούσαν κάλλιστα να είχαν συμβεί) και φυσάει μέσα στο στόμα τους λίγη απ’ την ανάσα του παραδόξου. Αποτέλεσμα είναι αυτές οι τριαντατρείς μικροσκοπικές ιστορίες να στέκονται διαρκώς μια πιθαμή πάνω απ’ τη γη χωρίς να γκρεμίζονται αλλά ούτε και να απογειώνονται στον ουρανό του υπερρεαλισμού. Εάν μάλιστα ο όρος μαγικός ρεαλισμός δεν είχε φορεθεί τόσο πολύ από ένα συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος φτάνοντας να γίνει ένα με το σώμα του, θα τον ξεκολλούσα και θα τον δοκίμαζα πάνω σε αυτά τα διηγήματα. Όχι δηλαδή πως χρειάζονται κάποιο φόρεμα με ετικέτα – μπορούν άνετα να κυκλοφορήσουν και γυμνά, όπως ίσως να τα προτιμούσε κι ο δημιουργός τους.

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Στοιχηματίζοντας στο ελάχιστο

Είναι αλήθεια πως αν δεν ήξερα πως ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης έχει περιπλανηθεί σε διάφορα είδη γραφής (μυθιστόρημα, διήγημα, σενάριο για ταινία, κείμενα για μουσικοθεατρική παράσταση), θα στοιχημάτιζα πως ειδικεύεται σε αυτή την ελάχιστη φόρμα∙ τόσο πολύ την υποστηρίζει αυτό του το βιβλίο. Τον φαντάζομαι σαν ένα μάγειρα, αφού έχει εντρυφήσει στην ετοιμασία πλειάδας εδεσμάτων για ολόκληρες δεξιώσεις, αποφασίζει να κάνει ένα τραπέζι για φίλους ετοιμάζοντας λιγοστά, απλά αλλά όχι και λιγότερο νόστιμα φαγητά. Το πλέον σύντομο από τα κείμενα αυτής της συλλογής –με τίτλο Το ελάχιστο– σας το μεταφέρω αυτούσιο μια που αποκαλύπτει τη συνταγή αυτής της λιτοδίαιτης γραφής:

Διάβαζα ένα τεράστιο μυθιστόρημα που δεν διαβάζεται. Κουράστηκα. Μπάφιασα. Πόθησα την απόλαυση του συμπυκνωμένου ελάχιστου –θυμήθηκα τον παππού μου τον Θόδωρο, που στην Αρετσού της Πόλης, κάποτε, επί ώρες έπινε μιαν ολόκληρη νταμιτζάνα ούζο χωρίς ψωμί, χωρίς μεζέ, χωρίς τίποτε, παρά γλείφοντας μόνο το κεφάλι ενός παστωμένου τσίρου.

Η επίγευση

Γνώστης ο συγγραφέας των μέσων του, τα χρησιμοποιεί με διάθεση παιχνιδιάρικη αλλά στο βάθος και λίγο μελαγχολική, μια που οι ιστορίες του αφήνουν στο στόμα τη γεύση του χρόνου που περνάει.

Έτσι κι ο αναγνώστης πιπιλάει το κεφάλι αυτών των ελάχιστων ιστοριών, ρουφώντας κατευθείαν το νόημα και απολαμβάνοντας την δουλεμένη γλώσσα. Γνώστης ο συγγραφέας των μέσων του, τα χρησιμοποιεί με διάθεση παιχνιδιάρικη αλλά στο βάθος και λίγο μελαγχολική, μια που οι ιστορίες του αφήνουν στο στόμα τη γεύση του χρόνου που περνάει, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο χρόνος που περνάει. Εξ ου κι αυτή τη φορά ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης δεν διάλεξε παιγνιώδη τίτλο όπως αυτούς στου οποίους μας έχει συνηθίσει (Πολύ βούτυρο στο τομάρι του σκύλου, Περιπολών περί πολλών τυρβάζω,Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος) αν και πολλοί τίτλοι από αυτούς που στεγάζουν τις ιστορίες του θα ήταν θελκτικότατοι. Αντ’ αυτών, ο συγγραφέας διάλεξε τον πιο εσωτερικό, κάπως πιο μελαγχολικό και σοβαρό Νοέμβριο. Ο Νοέμβρης, μήνας της απώλειας, της περισυλλογής και των απολογισμών, είναι ο μήνας που στέκει ένα σκαλοπάτι πριν το τέλος και κοιτάζει προς τα πίσω.

Γουρούνια κι αηδόνια

Προς τα πίσω είναι στραμμένο και το βλέμμα του συγγραφέα σε αυτές τις ιστορίες που τόσο έχουν να κάνουν με τη συλλογική και προσωπική μνήμη. Ο ίδιος όμως –πώς αλλιώς;– βαδίζει μαζί με το χρόνο προς τα εμπρός γνωρίζοντας καλά πως όλα πεθαίνουν γιατί άλλα περιμένουν να γεννηθούν. Γνωρίζει πως την ώρα που ο χασάπης σφάζει τα γουρούνια, τα αηδόνια ξεκινούν το τραγούδι τους και πως αυτή η πραγματικότητα συμπυκνώνει το δράμα αλλά και το μεγαλείο της ύπαρξης μέσα σε αυτόν τον κόσμο. Ο Νοέμβριος γνωρίζει την έλευση της νέας χρονιάς. Έτσι ενώ προχωράει κοιτάζοντας πίσω, δεν σκοντάφτει ούτε χάνει το δρόμο του, μόνο πιπιλάει αυτό το μαγικό κεφάλι τσίρου που δεν σώνεται ποτέ και προσφέρει και σε μας που ελαφρώς υπνωτισμένα τον ακολουθούμε.

* Η ΕΛΕΝΑ ΜΑΡΟΥΤΣΟΥ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός.