Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου 2015

«ΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΟΙ, ΗΤΤΟΠΑΘΕΙΣ ΚΑΙ ΞΕΡΟΚΕΦΑΛΟΙ»

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Ορσαλία Κασσαβέτη μοιράζεται ανάμεσα στην πανεπιστημιακή έρευνα και την πεζογραφία, τις μονογραφίες και τα διηγήματα. Κάποια από αυτα τα συγκέντρωσε στο πρώτο της βιβλίο Λόλα Bar's (εκδ. Ποταμός). Ιστορίες με άφθονα ηθογραφικά στοιχεία και ενδιαφέρουσες λογοτεχνικές αναφορές. Ιστορίες που εκτυλίσσονται στο πρόσφατο παρελθόν και το «άρωμά» τους φτάνει δυνατό μέχρι τις μέρες μας.

Τι απαντάτε σε όσους θα πουν: ακόμη ένας συγγραφέας; Τι το καινούργιο φέρνει;
Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν αρκετοί νέοι συγγραφείς που εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια, ιδίως από την πρώτη εκδήλωση της κρίσης κι έπειτα. Αλλά, ασχέτως της περίστασης, θα ήταν παράδοξο αν η εγχώρια λογοτεχνική παραγωγή δεν ανανεωνόταν με καινούριες αφίξεις. Επειδή πάντα το έργο κάθε συγγραφέα φέρει καταβολές από προηγούμενα έργα, επιρροή από λογοτεχνικές τάσεις ή το πνεύμα της εποχής του, δεν είναι εύκολο να πω ότι το έργο μου φέρνει κάτι το καινούριο. Από την άλλη πλευρά, ανάμεσα στην «πεζογραφία της κρίσης» και την αισθηματική λογοτεχνία, νομίζω ότι γράφω με διάθεση αναστοχασμού τόσο ως προς την παλαιότερη λογοτεχνική παράδοση, εξού και η επιλογή της ηθογραφίας στο έργο μου, όσο και της ελληνικής πολιτισμικής ιστορίας των παλαιοτέρων δεκαετιών. Θα προσέθετα επίσης και το ενδιαφέρον μου να αφηγηθώ με πολλές λεπτομέρειες αθηναϊκές μικρο-ιστορίες, σαν αυτές που τις βλέπει κάποιος να εκτυλίσσονται δίπλα του και να τις προσπερνά, πιστεύοντας ότι ο ίδιος θα τις διαχειριζόταν καλύτερα. Ή και να τις αφηγούνταν.

Με ποια λόγια θα συστήνατε το βιβλίο σας σε κάποιον που δεν γνωρίζει τίποτε για σας;
Το βιβλίο Λόλα Bar's αποτελείται από μια νουβέλα και επτά διηγήματα, των οποίων η πλοκή καλύπτει μια περίοδο που ξεκινά αυστηρά από τη δεκαετία του 1960 και καταλήγει το αργότερο έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Οι χαρακτήρες του βιβλίου είναι άνθρωποι απροσάρμοστοι, αφελείς, ηττοπαθείς και ξεροκέφαλοι και αρνούνται σε όλες τις περιπτώσεις να προσαρμοσθούν στις νέες συνθήκες που επιβάλλει η εποχή τους. Όλα μετασχηματίζονται στη γειτονιά, στη μικρο-κοινότητα ή σε ένα μεγαλύτερο γεωγραφικό επίπεδο. Κι εκείνοι εξακολουθούν έως το τέλος να διακατέχονται από ισχυρογνωμοσύνη, έως ότου, με έναν κλαυσίγελο, κανιβαλικό και απότομο τρόπο, προσγειωθούν από την «καλπάζουσα φαντασία τους», αναγκάζοντας εαυτόν να κολυμπήσει αγόγγυστα σε βαθιά νερά. Παρόλο που στο βιβλίο περιγράφονται επιλεγμένα και σχεδόν κωμικά περιστατικά, η προσέγγισή μου είναι περισσότερο επικριτική για αυτούς τους ανθρώπους: θα θέλαμε, κι εγώ μαζί, όντως να ζούσαμε έτσι, αλλά η ζωή μας είναι αυτό το άχαρο πράγμα και το καλενδάριο δείχνει 2015. Νομίζω μόνο η Κορνηλία τη γλίτωσε, αφού και ο γαμπρός και το αυτόματο διαζύγιο της ήλθαν ιδιαίτερα βολικά και σχετικά γρήγορα.

Γράφω με μία διάθεση αναστοχασμού τόσο ως προς την παλαιότερη λογοτεχνική παράδοση, εξού και η επιλογή της ηθογραφίας στο έργο μου. Θα προσέθετα επίσης και το ενδιαφέρον μου να αφηγηθώ με πολλές λεπτομέρειες αθηναϊκές μικρο-ιστορίες.

Πείτε μας δυο λόγια για το νεότευκτο «συγγραφικό σας εργαστήρι».
Την περίοδο που ξεκίνησα να γράφω τα διηγήματα του βιβλίου ήμουν ιδιαίτερα πιεσμένη λόγω ακαδημαϊκών υποχρεώσεων. Γενικώς, είμαι πολύ συνεπής ως προς τα ωράρια και τις προθεσμίες μου, αλλά δεν μπορώ να πω ότι εργάστηκα συστηματικά και ότι είπα ότι «σήμερα θα γράψω 5 σελίδες». Με εξαίρεση τη «Λόλα», της οποίας η συγγραφή διήρκεσε περίπου έναν μήνα, τα υπόλοιπα διηγήματα γράφτηκαν στο χρονικό διάστημα ενός έτους, κυρίως πρωινές ώρες που δεν εργαζόμουν. Πολλά από αυτά γράφτηκαν μονομιάς, αφού, βέβαια, είχε γίνει επεξεργασία της βασικής ιδέας τους και των χαρακτήρων. Με τη δεύτερη ή τρίτη ανάγνωση, εντόπιζα λάθη, συντακτικά ή εκφραστικά, και συμπλήρωνα μικροπράγματα, χωρίς όμως να «παραφουσκώνω» τη δομή με περισσότερες λεπτομέρειες από όσες ήδη είχα παρουσιάσει. Εν συνεχεία, τα διάβαζα σε πολύ κοντινά πρόσωπα για μια πρώτη εντύπωση. Κατά τα άλλα, δεν συμβουλεύτηκα κάποιον περισσότερο έμπειρο. Επειδή ήξερα από την αρχή που περίπου θα πάει κάθε ιστορία και δεν μου αρέσει η μακροσκελής αφήγηση, προτίμησα τη συνοπτική μορφή, όπου εκεί θα τοποθετούσα όσες λεπτομέρειες ήταν αναγκαίες. Καθώς ένα από τα επιστημονικά πεδία με τα οποία ασχολούμαι είναι η θεωρία των κινηματογραφικών ειδών, είχα πάντα στο μυαλό μου το αριστοτελικό αφηγηματικό σχήμα και ήθελα να προσπαθήσω να παράγω κάτι ευσύνοπτο, που, κυρίως, να μην με κουράζει εμένα. Αυτό ήταν και ένα σημαντικό κριτήριο.

Ο δρόμος προς την έκδοση για τους νέους συγγραφείς συνήθως δεν είναι σπαρμένος με ροδοπέταλα. Ποια είναι η δική σας ιστορία;
Παραδόξως, η ενασχόλησή μου με τον ακαδημαϊκό λόγο με έχει οπλίσει με αρκετή υπομονή από τη συγγραφή, την αποδοχή έως και την έκδοση κάποιου κειμένου ή βιβλίου. Έπρεπε να περιμένω τουλάχιστον δύο χρόνια έως ότου εκδοθεί η πρώτη ακαδημαϊκή μονογραφία μου, ενώ υπάρχουν σε αναμονή αρκετά δοκίμια που έχω γράψει. Κάπως έτσι περίμενα να είναι η διαδικασία στην περίπτωση ενός λογοτεχνικού βιβλίου, όμως απατήθηκα οικτρά. Κατ' αρχάς, έστειλα σε 3-4 γνωστούς εκδοτικούς οίκους, ανάμεσα στους οποίους και ο Ποταμός, και η απάντηση του τελευταίου ήλθε σε μία εβδομάδα. Από τους υπόλοιπους, ορισμένοι έστειλαν καθυστερημένα ένα ηλεκτρονικό μήνυμα, άλλοι δεν απάντησαν ποτέ. Δεν γνωρίζω εάν είναι απλά η «τύχη του πρωτάρη», αλλά πιστεύω ότι συνδέεται άμεσα με την κρυστάλλινη επαγγελματική ηθική των εκδοτών του Ποταμού.

* Φωτογραφία Βιβή Καπαρού

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.