Κυριακή 12 Ιουνίου 2016

Μουσουλμάνοι στην ηγεσία της Ευρώπης!

Για το μυθιστόρημα του Michel Houellebecq, Υποταγή (μτφρ. Λίνα Σιπητάνου, εκδ. Εστία).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Στο Λονδίνο μόλις πριν από λίγο καιρό εκλέχτηκε δήμαρχος ο Πακιστανός Σαντίκ Χαν, μουσουλμανικού θρησκεύματος· ανάλογα στη Γαλλία η Ραμά Γιαντ, η μαύρη μουσουλμάνα υπουργός Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όταν ήταν πρόεδρος ο Νικολά Σαρκοζί, θέτει υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές του 2017.

Σ’ αυτή τη Γαλλία -θα έλεγα σ’ αυτήν Ευρώπη του 21ού αιώνα- ο Γάλλος συγγραφέας Μισέλ Ουελμπέκ γράφει ένα μυθιστόρημα που συνδυάζει την προσωπική με την πολιτική ζωή και το ζητούμενο είναι να δούμε πόσο αυτές οι δύο μπορούν να ταιριάξουν.

Ο Φρανσουά είναι σαράντα τεσσάρων ετών, ζει σε μια Γαλλία που πορεύεται λίγα χρόνια μετά το 2017 και διδάσκει φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Αφιέρωσε πολλά χρόνια της ζωής του στον Ζορίς-Καρλ Ουισμάνς, έναν συγγραφέα του 19ου αιώνα, ο οποίος στην ίδια ηλικία με τον αφηγητή μεταστράφηκε στον καθολικισμό. Τώρα ο Φρανσουά διδάσκει και συζητά για τη λογοτεχνία, συναναστρέφεται με άλλους καθηγητές, απολαμβάνει μια έντονη και πολυποίκιλη ερωτική ζωή, αν και νιώθει συχνά, μεταξύ δύο ερωμένων, μόνος, και παρακολουθεί με την ανασφάλεια του μέσου Γάλλου τις εκλογές, όπου το Εθνικό Μέτωπο της Μαρί Λεπέν και το νεοϊδρυθέν κόμμα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας έρχονται πρώτα με ποσοστό 34% το πρώτο και 23% το δεύτερο, αφήνοντας πίσω τα παραδοσιακά μεγάλα κόμματα.

Το πολιτικό πλαίσιο που ευφυώς θέτει ο Ουελμπέκ, παρότι μελλοντολογικό και εικοτολογικό, αντικατοπτρίζει κάτι που δυνάμει είναι πραγματικότητα: την άνοδο των ακροδεξιών φωνών στη Γαλλία, όπου το μικρό κόμμα του πατέρα Λεπέν μετατράπηκε επί των ημερών της κόρης –βοηθεισών και των συνθηκών σε όλη την Ευρώπη– σε πρωταγωνιστικό παράγοντα στην πολιτική σκακιέρα της χώρας.

Το πολιτικό πλαίσιο που ευφυώς θέτει ο Ουελμπέκ, παρότι μελλοντολογικό και εικοτολογικό, αντικατοπτρίζει κάτι που δυνάμει είναι πραγματικότητα: την άνοδο των ακροδεξιών φωνών στη Γαλλία, όπου το μικρό κόμμα του πατέρα Λεπέν μετατράπηκε επί των ημερών της κόρης –βοηθεισών και των συνθηκών σε όλη την Ευρώπη– σε πρωταγωνιστικό παράγοντα στην πολιτική σκακιέρα της χώρας. Κι από την άλλη, αντί ο Ουελμπέκ να στήσει έναν ακροαριστερό πόλο, μάλλον απίθανο σ’ αυτήν τη συγκυρία, ορθώνει μια παράταξη που συγκεντρώνει όλους τους Μουσουλμάνους πολίτες της Γαλλίας.

Το σενάριό του είναι πολύ αληθοφανές, όσο και λιγότερο εφικτό από άλλα που αυτήν τη στιγμή εξελίσσονται, είναι πολύ ζωντανό, με προεκτάσεις όπως τη συμμαχία των δεξιών και των σοσιαλιστών με τους μετριοπαθείς Μουσουλμάνους του Μοχάμεντ Μπεν Αμπές, τις σχέσεις του τελευταίου με τους καθολικούς, την επανατοποθέτηση της Γαλλίας μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την σχέση της με τα μουσουλμανικά κράτη και το Ισραήλ κλπ. Η Γαλλία, για να αποφύγει τον ακροδεξιό κίνδυνο και να διασφαλίσει τα ουμανιστικά της ιδεώδη, προτιμά να μετατραπεί σε ισλαμική δημοκρατία!

Από τη μία η φυγή προς ένα καθολικό πιστεύω βγαλμένο από τον γαλλικό πεσιμισμό, από την άλλη μια παρακμάζουσα Ευρώπη που πέφτει σαν ώριμο φρούτο στα χέρια του Ισλάμ, κι ανάμεσα ένας ουδετερόφιλος Γάλλος διανοούμενος, ο οποίος προσπαθεί σαν μπίλια της ρουλέτας να σταθεί στο πιο κατάλληλο γι’ αυτόν νούμερο.

Οι τρεις συνιστώσες στο τέλος συγκλίνουν σε μια εξίσου δυσέφικτη συνισταμένη, η οποία ωστόσο δείχνει αφενός πως η αποθρησκειοποιημένη κοινωνία αναζητά θρησκευτικά πιστεύω και κυρίως τρόπο ζωής και αφετέρου πως ο ισλαμισμός δεν είναι τόσο αποτρόπαιος όσο προβάλλουν οι ποικίλοι φονταμενταλιστές. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το μυθιστόρημα του Μισέλ Ουελμπέκ είναι συνάμα θρησκειολογικό, ως προβληματισμός για το νόημα της ζωής που μπορεί να βρεθεί σε ένα τέτοιο ιδεολογικό πλαίσιο, και πολιτικό, ως πεδίο σκέψης για την ταυτότητα της Ευρώπης και την πορεία της έξω από το χριστιανικό πλαίσιο που την έχει ώς τώρα οικοδομήσει.

Εκτός κι αν θεωρήσουμε πως όλα αυτά είναι μια χωνεμένη σάτιρα που βλέπει λοξά τα υπό συζήτηση δεδομένα…

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.