Κυριακή 12 Ιουνίου 2016

Όταν η πυγμαχία συναντάει την τέχνη

Η σχέση των λογοτεχνών με την πυγμαχία με αφορμή τον θάνατο του Μοχάμεντ Άλι. (Μέρος Ι)

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Όταν ήμασταν μικροί, εκεί γύρω στα τέλη της δεκαετίας του εξήντα και τις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα είχαμε δύο ινδάλματα: τον σκακιστή Ρόμπερτ Φίσερ και τον πυγμάχο Μοχάμεντ Άλι, που τότε λεγόταν Κάσιους Κλέι. Μετά, μπήκαν οι ποιητές και οι συγγραφείς στη Σάλα των Ινδαλμάτων από την πίσω πόρτα, και η ζωή μας έγινε μια τεθλασμένη τζαζ. Και ακόμη είναι. Μπλέξαμε για τα καλά με κάτι μυστήριους (τότε, τώρα ξέρουμε σχεδόν τα πάντα γι᾽ αυτούς) τύπους που άκουγαν σε ονόματα όπως Νόρμαν Μέιλερ, Έρνεστ Χέμινγουεϊ, Τσαρλς Μπουκόβσκι, Όσκαρ Ουάιλντ, Νίκος Καρούζος, Τζακ Λόντον, Αρθούρος Κραβάν, Γκυ Ντεμπόρ.

Έμελλε να ανακαλύψουμε ότι όλοι αυτοί, παρά τις πολύ μεγάλες τους διαφορές, είχαν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, πολύ έντονα και πολύ ιδιαίτερα. Ανακαλύψαμε επίσης ότι είχαν και κάποια κοινά χαρακτηριστικά με τα δύο πρώτα ινδάλματα της άδολης εφηβείας μας: όλοι τους διατήρησαν μια αδιάκοπη σχέση με το σκάκι και τη στρατηγική, και όλοι τους συνδέθηκαν, έμμεσα ή άμεσα, με το box, την πυγμαχία.

Διαβόητη είναι η (άνιση) πυγμαχία του με τον λεπταίσθητο Γκορ Βιντάλ. Ο Μέιλερ παρέπεμψε στην πυγμαχία όταν του ζητήθηκε να αφαιρέσει έξι, όλες κι όλες, αράδες από το μυθιστόρημά του Deer Park (Το Πάρκο των Ελαφιών). Είπε ότι εκείνες οι έξι αράδες ήταν η αφορμή για να δώσει έναν σφοδρό αγώνα πυγμαχίας με το εκδοτικό κατεστημένο της εποχής του, αγώνα ζωής ή θανάτου μάλιστα.

Ο πολύς Νόρμαν Μέιλερ (1923-2007) όχι μόνο έβαζε τα γάντια και ανέβαινε στα ρίνγκ κάθε τόσο, όχι μόνο θα μπορούσε να γίνει ένας γερός πυγμάχος, αλλά και συνέβη μερικές φορές σε τηλεοπτικές συνεντεύξεις να προκαλέσει σε γρονθοπατινάδα ορισμένους κατά τα άλλα μεγάλους συγγραφείς που ο ίδιος θεωρούσε υποδεέστερους ή/και ανάξιους να καταπιάνονται με τη συγγραφή [βλ στην κεντρική φωτογραφία, το μπρα-ντε-φερ με τον Μοχάμεντ Άλι]. Διαβόητη είναι η (άνιση) πυγμαχία του με τον λεπταίσθητο Γκορ Βιντάλ. Ο Μέιλερ παρέπεμψε στην πυγμαχία όταν του ζητήθηκε να αφαιρέσει έξι, όλες κι όλες, αράδες από το μυθιστόρημά του Deer Park (Το Πάρκο των Ελαφιών). Είπε ότι εκείνες οι έξι αράδες ήταν η αφορμή για να δώσει έναν σφοδρό αγώνα πυγμαχίας με το εκδοτικό κατεστημένο της εποχής του, αγώνα ζωής ή θανάτου μάλιστα.

Ένα από τα πιο δυνατά βιβλία του Μέιλερ είναι το The Fight (Ο Αγώνας, μτφρ. Ιλάειρα Διονυσοπούλου, εκδ. Καστανιώτη). Περιγράφει, σε τριτοπρόσωπη αφήγηση, και με τον γνώριμο τρόπο του μυθοπλαστικού ντοκουμέντου που λάνσαρε και επέβαλε ο Μέιλερ με τα αριστουργήματά του Οι στρατιές της νύχτας και Μια φωτιά στο φεγγάρι, τον αγώνα του μακαρίτη Μοχάμεντ Άλι κατά του Τζορτζ Φόρμαν, στην Κινσάσα του Ζαΐρ, το 1975, για τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλητή Βαρέων Βαρών. Διακόσιες πενήντα σελίδες, χωρισμένες σε δύο μέρη (1. Οι Νεκροί πεθαίνουν από Δίψα, και 2. Ν᾽Γκόλο), με εννέα κεφάλαια το πρώτο και δέκα το δεύτερο, όπου εκθειάζεται η δύναμη της βουλήσεως, η πειθαρχία του αθλητή, η βάναυση χορογραφία της πυγμαχίας, οι αντοχές των υλικών από τα οποία είναι καμωμένοι οι πρωταθλητές. «Είναι σαν να πέρασαν οχτώ γύροι, ενώ έχουν τελειώσει μόλις δύο», γράφει ο Μέιλερ. «Μήπως προσπαθούμε να παρακολουθήσουμε την αίσθηση χρόνου των πυγμάχων; Προτού η εξάντληση οδηγήσει τους μποξέρ στα καζάνια των καταραμένων, εκείνοι ζουν στα ύψη της συναίσθησης και ζουν με μια αίσθηση της λεπτομέρειας που δεν την βρίσκουν πουθενά αλλού. Πουθενά αλλού δεν είναι η ευφυΐα τους τόσο πλήρης ούτε η αίσθηση του χρόνου τους τόσο ικανή να αυτοπεριορίζεται όσο στη μακρόσυρτη μύχια προσπάθεια του ρινγκ. Τα τριάντα λεπτά μοιάζουν τρεις ώρες».

Είναι πασίγνωστη η ιστορία του αυτοσχέδιου αγώνα πυγμαχίας ανάμεσα στον Χέμινγουεϊ και στον Καναδό συυγραφέα Μόρλι Κάλλαχαν (1903-1990), με διαιτητή/χρονομετρητή τον συγγραφέα του Μεγάλου Γκάτσμπυ, τον Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ (1896-1940), μια ιστορία που όπως όλες οι καλές ιστορίες κυκλοφορεί σε πέντε έξι διαφορετικές εκδοχές.

Αξεπέραστο πρότυπο του Μέιλερ ήταν ο Έρνεστ "Πάπα" Χέμινγουει (1899-1961), αυτός ο κολοσσός, o απόλυτος ορισμός του bigger-than-life. Ο "Πάπα" έζησε ανάμεσα στο box και στα books. Όλη του η ζωή ήταν ένας αγώνας πυγμαχίας κατά του Κακού, της Δειλίας, της Προδοσίας, του Άδικου, της Ευτέλειας. Το εγώ του Έρνεστ ατσαλώθηκεσαν το εγώ ενός υπεραθλητή και τσαλακώθηκε επίσης σαν τέτοιο. Η διελκυστίνδα ανάμεσα στην κατάφαση, στο ναι στη ζωή, και στην κατάθλιψη, στο θα και στο να του θανάτου, ήταν κεντρικό γνώρισμα της προσωπικότητας του "Πάπα". Είναι πασίγνωστη η ιστορία του αυτοσχέδιου αγώνα πυγμαχίας ανάμεσα στον Χέμινγουεϊ και στον Καναδό συυγραφέα Μόρλι Κάλλαχαν (1903-1990), με διαιτητή/χρονομετρητή τον συγγραφέα του Μεγάλου Γκάτσμπυ, τον Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ (1896-1940), μια ιστορία που όπως όλες οι καλές ιστορίες κυκλοφορεί σε πέντε έξι διαφορετικές εκδοχές.

Στο σαγηνευτικό βιβλίο του, που εκδόθηκε μετά τον θάνατό του, Μια κινητή γιορτή(μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Καστανιώτη), ο "Πάπα" θυμίζει ότι παρέδιδε μαθήματα πυγμαχίας στον ποιητή των ποιητών, τον miglior fabbro Έζρα Πάουντ (1885-1972). «Ο Έζρα ήθελε να του μάθω μποξ, κι έτσι, ενώ προπονούμασταν στο εργαστήριό του κάποιο απόγευμα, έτυχε να γνωρίσω τον Γουίνταμ Λιούις. Ο Έζρα δεν είχε πολύ καιρό που ασχολείτο με το μποξ, κι ένιωθα αμηχανία βάζοντάς τον να εξασκείται μπροστά σε οποιονδήποτε γνωστό του, γι᾽ αυτό προσπαθούσα να τον κάνω να φαίνεται όσο το δυνατόν καλύτερος. Δεν τα πολυκατάφερνα, ωστόσο, γιατί ήταν καλός στην άμυνα, κι εγώ πάσχιζα διαρκώς να δυναμώσω το αριστερό του χέρι στην επίθεση, να τον μάθω να κινεί πάντα το αριστερό του πόδι μπροστά φέρνοντας το δεξί σε παράλληλη θέση. Αυτές ήταν οι βασικές κινήσεις. Ποτέ δεν κατάφερα να τον μάθω να χρησιμοποιεί το αριστερό του χέρι για πλάγια χτυπήματα και για να τον μάθω να μαζεύει το δεξί χρειάζονταν πολλά μαθήματα ακόμα», γράφει με την ακρίβεια έμπειρου αθλητικογράφου ή coach, ο "Πάπα".

Σε ένα από τα λιγότερο σκληρά βιβλία του, στο Χόλλυγουντ (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, υπό έκδοση από τις εκδ. Μεταίχμιο), ο Μπουκόβσκι θα προβεί σε ένα εγκώμιο της πυγμαχίας και της σχέσης της με τη λογοτεχνία και τη συγγραφή.

Ένας άλλος λάτρης του Χέμινγουεϊ και λάτρης της διαλεκτικής box & books, ήταν ο μέγας Τσαρλς Μπουκόβσκι (1920-1994). Μιλάει για την πυγμαχία και στα ποιήματα και στα πεζά του, και μάλιστα ο ίδιος συνήθιζε να χρησιμοποιεί τις γροθιές του σε μεθυσμένες αναμετρήσεις στα σοκάκια και τους ακάλυπτους χώρους πίσω από τα καταγώγια όπου σύχναζε. Σε ένα από τα λιγότερο σκληρά βιβλία του, στο Χόλλυγουντ (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, υπό έκδοση από τις εκδ. Μεταίχμιο), ο Μπουκ θα προβεί σε ένα εγκώμιο της πυγμαχίας και της σχέσης της με τη λογοτεχνία και τη συγγραφή.

«Άνοιξα μια μπίρα και άναψα την τηλεόραση», γράφει. «Είχε έναν αγώνα πυγμαχίας στο ESPN. Βάραγαν για τα καλά. Οι πυγμάχοι ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση απ᾽ ό,τι εγώ στα νιάτα μου. Θαύμασα την ενέργεια που ξόδευαν ενόσω αγωνίζονταν για τα καλά και μ᾽ όλο τους το σφρίγος. Η προπόνησή τους στους δρόμους και στα γυμναστήρια που έπρεπε να υπομείνουν εμένα μου φαινόταν τώρα αβάσταχτη. Και εκείνες οι δύο, τρεις μέρες, οι τόσο τίγκα στην ένταση, πριν από έναν μεγάλο αγώνα. Η φυσική κατάσταση ήταν το κλειδί. Το ταλέντο και τα κότσια είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη, αλλά χωρίς καλή φυσική κατάσταση δεν πιάνουν μία. Μου άρεσε να βλέπω τους αγώνες πυγμαχίας. Μου θύμιζαν, από μιαν άποψη, το γράψιμο. Χρειαζόσουν τα ίδια πράγματα, ταλέντο, κότσια, και φυσική κατάσταση. Μόνο που η φυσική κατάσταση είναι θέμα μυαλού και ψυχής. Ποτέ δεν γεννιέσαι συγγραφέας. Συγγραφέας γίνεσαι. Και γίνεσαι συγγραφέας κάθε φορά που πας και στρώνεσαι μπροστά στη γραφομηχανή. Το δύσκολο καμιά φορά είναι να βρεις την καρέκλα για να στρωθείς μπροστά στη γραφομηχανή και να κάτσεις σ᾽ αυτή την καρέκλα που θα βρεις. Μερικές φορές, δεν μπορείς να κάτσεις. Όπως συμβαίνει συνέχεια στη ζωή, μπλέκονται στα πόδια σου διάφορα: μικροπροβλήματα, μεγάλα προβλήματα, αδιάκοπα μπερδέματα και μπελάδες. Πρέπει να έχεις τη φυσική κατάσταση να τα αντέξεις όλα αυτά, να αντισταθείς σε ό,τι πάει να σε ξεπαστρέψει. Αυτό είναι το μήνυμα που παίρνω βλέποντας αγώνες πυγμαχίας στην τηλεόραση, ή παρακολουθώντας τις κούρσες στον ιππόδρομο, ή τους τρόπους που έχουν οι αναβάτες να υπερβαίνουν τις αναποδιές, τα σωριάσματα στην πίστα ή τους προσωπικούς εφιάλτες στην καθημερινή τους ζωή. Γράφω περί της ζωής, χα χα χα. Αλλά αυτό που με καταπλήσσει πραγματικά, είναι το απέραντο σθένος ορισμένων ανθρώπων στο ναζήσουν τη ζωή. Αυτό με κάνει ν᾽ αντέχω και να συνεχίζω».

* Συνεχίζεται. Στο επόμενο: Πυγμαχία και Όσκαρ Ουάιλντ, Νίκος Καρούζος, Τζακ Λόντον, Αρθούρος Κραβάν, και Γκυ Ντεμπόρ

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ-ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.

πηγη

Γνωρίστε τις επιχειρήσεις της περιοχή σας....... κάντε έξυπνες αγορές

Με ένα κλίκ στις κάρτες τους