Δεν τιμωρήθηκαν όπως έπρεπε οι δολοφόνοι του πατέρα μου... ~ Ο ΣΦΥΓΜΟΣ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ

Πέμπτη 28 Μαΐου 2020

Δεν τιμωρήθηκαν όπως έπρεπε οι δολοφόνοι του πατέρα μου...

Όλη η αναδρομή με τον γιο του Λαμπράκη, Γρηγόρη Λαμπράκη που φτάνει μέχρι τις μέρες μας στην Ηλιούπολη

Του Νίκου Ασλανίδη

Πριν από 57 χρόνια, στη Θεσσαλονίκη διαπράχθηκε μια δολοφονία που προκάλεσε διεθνή κατακραυγή. Ο γιατρός, αθλητής και βουλευτής της ΕΔΑ Γρηγόρης Λαμπράκης, δολοφονήθηκε από παρακρατικούς, γεγονός που τελικά προκάλεσε και την πτώση της κυβέρνησης Καραμανλή...

Στις 22 Μαΐου του 1963, το μεσημέρι, ο Λαμπράκης ήρθε στη Θεσσαλονίκη από την Αθήνα, για να μιλήσει σε εκδήλωση που διοργάνωσε <<Η επιτροπή για τη διεθνή ύφεση και ειρήνη>>. Η κατάσταση ήταν τεταμένη αφού εκατοντάδες ακροδεξιοί συγκεντρώθηκαν στα πεζοδρόμια των οδών Σπανδωνή, Ερμού και Βενιζέλου, απέναντι από το κτίριο όπου επρόκειτο να γίνει η εκδήλωση. Επί τόπου βρίσκονταν περίπου 200 χωροφύλακες με επικεφαλείς τον επιθεωρητή Χωροφυλακής Βόρειας Ελλάδας υποστράτηγο Κωνσταντίνο Μήτσιου και τον διευθυντή Θεσσαλονίκης συνταγματάρχη Ευθύμιο Καμουτσή. Κανείς τους όμως δεν έδωσε διαταγή να διαλυθεί η αντισυγκέντρωση. Ο Γρηγόρης Λαμπράκης προπηλακίστηκε από τους παρακρατικούς ενώ πήγαινε στο κτίριο όπου βρίσκονταν τα γραφεία του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του οι ακροδεξιοί φώναζαν συνθήματα και πετούσαν πέτρες στα γραφεία.

Στο μεταξύ, ο βουλευτής Καβάλας της ΕΔΑ Γιώργης Τσαρουχάς, μόλις πλησίασε δέχθηκε άγρια επίθεση από τους «αντιφρονούντες», τραυματίστηκε σοβαρά. Ενώ τον μετέφεραν με ασθενοφόρο στο νοσοκομείο, δέχθηκε νέα επίθεση παρακρατικών που τον κατέβασαν στο δρόμο κι άρχισαν να τον χτυπούν μανιωδώς. Τελικά περαστικοί τον μετέφεραν αιμόφυρτο, στον σταθμό Α΄ Βοηθειών του Ερυθρού Σταυρού...

Ο Λαμπράκης, που δεν είχε μάθει τίποτα για την περιπέτεια του Τσαρουχά, μετά την ομιλία του, ετοιμαζόταν να επιστρέψει στο ξενοδοχείο όπου διέμενε. Οι αστυνομικοί τον διαβεβαίωσαν ότι η περιοχή είχε εκκαθαριστεί από τους συγκεντρωμένους. Βγαίνοντας ο Λαμπράκης με μια ομάδα συντρόφων του, είδε τους παρακρατικούς που δεν αποχώρησαν και διαμαρτυρήθηκε στους αξιωματικούς της χωροφυλακής.

Καθώς διέσχιζε το δρόμο, ακούστηκε ο θόρυβος από ένα τρίκυκλο, που έπεσε με ξέφρενη ταχύτητα πάνω στην ομάδα του Λαμπράκη. Κάποιος που ήταν στην καρότσα, του τρίκυκλου, χτύπησε με ένα λοστό τον βουλευτή στο κεφάλι...Ο Λαμπράκης μεταφέρθηκε στο ΑΧΕΠΑ όπου τέσσερις μέρες αργότερα υπέκυψε... Τραγική λεπτομέρεια: η ανακοίνωση της χωροφυλακής τόνιζε ότι ο βουλευτής της ΕΔΑ έπεσε θύμα τροχαίου...

Πριν από μια δεκαετία γνώρισα τον γιο του Γρηγόρη Λαμπράκη, που έχει το όνομα του πατέρα του. Έχει δημιουργήσει το ίδρυμα «Γρηγόρης Λαμπράκης» και κάνει έρευνες για τα αίτια και τις συνθήκες της δολοφονίας του πατέρα του. Μιλήσαμε πριν από λίγες μέρες και τον παρακάλεσα να μου δώσει μία συνέντευξη για την πολύκροτη υπόθεση

Ο Γρηγόρης Λαμπράκης σε πορεία ειρήνης και κάτω το εξώφυλλο του βιβλίου που έγραψε ο γιος του Γρηγόρης με τον Χρήστο Χαλαζιά.

Πόσο χρονών ήσουν όταν δολοφονήθηκε ο πατέρας σου;

Όταν δολοφονήθηκε από το παρακράτος ο Λαμπράκης ήμουν τριών ετών. Στο νηπιαγωγείο όταν πήγα έμαθα τι έγινε, από συζητήσεις συγγενών αλλά αργότερα και από τη μητέρα μου...

Από πότε άρχισες να ψάχνεις τις συνθήκες της δολοφονίας;

Μετά τη πτώση της χούντας θέλησα να καταλάβω γιατί έγινε η δολοφονία. Από πολλές συζητήσεις με τη μητέρα μου και φίλους του πατέρα μου, αλλά διαβάζοντας εφημερίδες της εποχής που είχε κρατήσει η μητέρα μου- και τις έχει ακόμη- αλλά και βιβλία που γράφτηκαν για τη δολοφονία κατάλαβα ότι η τότε κυβέρνηση και ιδίως το παλάτι φοβόντουσαν τον Λαμπράκη, ότι θα ήταν ο νέος ηγέτης της Αριστεράς, και εφάρμοσαν το σχέδιο να τον «στραπατσάρουν» αλλά τελικά τον δολοφόνησαν...

Πως καταφέρατε να πάρετε τους φακέλους από την Ασφάλεια και από το ΑΧΕΠΑ;

Ήμουν καλεσμένος από τον παλιό ποδοσφαιριστή Σάββα Παπάζογλου στην παρουσίαση του βιβλίου «Αριστερά και ποδόσφαιρο». Στο βιβλίο ο Ανδρέας Μουράτης αναφέρεται στον αθλητή και πολιτικό Λαμπράκη. Ένας από τους ομιλητές ήταν και ο δημοσιογράφος Γιώργος Πετρόπουλος που μου είπε να κάνω αίτηση στην Ασφάλεια για να πάρω τον φάκελο του πατέρα μου. Δεν άφησα να περάσει χρόνος και ρώτησα τι πρέπει να γίνει για να έρθει στα χέρια μου. Πολλές σκέψεις πέρασαν από το μυαλό μου. Αποφάσισα και πήγα στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και έκανα την αίτηση, για να μάθω τελικά από πρώτο χέρι και τεκμηριωμένα γιατί δολοφόνησαν τον πατέρα μου, που το όραμα του ήταν να αγωνίζεται για την ειρήνη και τον αφοπλισμό των εθνών. Μετά από αναμονή τριών μηνών, με παρέπεμπαν από γραφείο σε γραφείο. Τελικά πήγα στον Στέλιο Παππά, πατέρα του πρώην υπουργού Νίκου Παπά και πολλά χρόνια, σύντροφο και φίλο. Τον ενημέρωσα για την ταλαιπωρία και του ζήτησα αν μπορεί να μεσολαβήσει να πάρω τον απόρρητο φάκελο του Λαμπράκη, που κρατούσε η Ασφάλεια στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Ανταποκρίθηκε άμεσα και μέσα και σε λιγότερο από δύο ώρες μου τηλεφώνησαν από το γραφείο του υπουργού Νίκου Τόσκα, για να πάω στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και να παραλάβω το φάκελο με τα έγγραφα και τα σημειώματα των ασφαλιτών και των χαφιέδων που συγκέντρωναν την κάθε κίνηση του πατέρα μου.

Μετά από ειδική επεξεργασία και την πρώτη ταξινόμηση του υλικού από την Φωτογραφική Λέσχη Ηλιούπολης, και ειδικά από τον πρόεδρο Γιάννη Αυγέρη και τον Κώστα Λαδά, που κράτησε περίπου 4 μήνες, ο φάκελος ήταν έτοιμος σε ψηφιακή μορφή.

Από τον απόρρητο φάκελο της Ασφάλειας που πήρα και είναι πάνω από 600 σελίδες, φαίνεται ο υπερβολικός ζήλος των αρχών που τον παρακολουθούσαν παντού. Θα σας αναφέρω δυο παραδείγματα: Είχε πάει στη Μόσχα ως εκπρόσωπο του κινήματος ειρήνη για να μιλήσει για την ειρήνη τον αφοπλισμό. Στην αναφορά γράψανε ότι συναντήθηκε με κομμουνιστικά στελέχη, μέχρι και τον αριθμό της αεροπορικής πτήση για Μόσχα... Επίσης τη δεκαετία του 1950 είχε πάει στην Ρόδο, με μια γυναίκα και ο αστυνομικός που τον παρακολουθούσε, έγραψε στην αναφορά του ότι, από τα νύχια της φαίνεται ότι είναι κομμώτρια...

Ένα μέρος του απόρρητου φακέλου το έχουμε βγάλει σε βιβλίο με το φίλο δημοσιογράφο και συγγραφέα Χρήστο Χαλαζιά τεκμηριώνοντας με στοιχεία τη δράση του παρακράτους και την ευνοϊκή συμπεριφορά της τότε ηγεσίας της χωροφυλακής και του δικαστηρίου απέναντι στους κατηγορούμενους. Το βιβλίο κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Παπαζήση.

Ένα από τα σημαντικά στοιχεία είναι και ο ιατρικός φάκελος που ρίχνει φως στις τελευταίες στιγμές της ζωής του Λαμπράκη και οι ιατρικές εξετάσεις και γνώμες των γιατρών. Αυτός ο φάκελος ήρθε στα χέρια μου όταν με πήρε στο τηλέφωνο ο Ηλίας Νικολακόπουλος και με ενημέρωσε ότι βγαίνει σε δημοπρασία... Κατάφερα να τον πάρω και να είναι περιουσία του «Ιδρύματος Γρηγόρη Λαμπράκη» σήμερα. Εδώ θα πρέπει να σας πω και μια σημαντική διευκρίνηση, ότι μέσα στο φάκελο υπάρχουν και πολλά χαλκευμένα έγγραφα για να τον συκοφαντήσουν και αυτό το επισημαίνουν στο βιβλίο «Η Δολοφονία του Λαμπράκη και το παρακράτος». Όπως ότι δεν συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση, ενώ στη πραγματικότητα, την περίοδο εκείνης της εποχής οργάνωνε παράνομα συσσίτια για τους φτωχούς και συνέχισε να βοηθάει τους φτωχούς και στη μεταπολεμική εποχή όσους είχαν ανάγκη... Μέσα σε αυτόν τον φάκελο, υπάρχουν σημαντικά αποκαλυπτικά έγγραφα. Θα αναφερθώ σε ένα που κατά τη γνώμη μου είναι το σημαντικότερο: οι διαφωνίες των δύο ιατροδικαστών... Ο ιατροδικαστής Θεσσαλονίκης Ροβίθης, στην έκθεση του έγραφε για δολοφονία, ενώ ο περιβόητος Καψάσκης επέμενε για τροχαίο δυστύχημα... Να θυμίσουμε επιγραμματικά στους αναγνώστες σας ότι ο Καψάσκης ήταν αυτός που αναλάμβανε να γνωματεύει για τις υποθέσεις που είχαν πολιτικά κίνητρα, από τη σύζυγο του Νιάρχου μέχρι τον Παγκρατίδη, τον Μανδηλαρά κ.α

Έχετε δημιουργήσει το ίδρυμα «Γρηγόρης Λαμπράκης». Τι στόχους έχει αυτό το ίδρυμα και τι κάνατε μέχρι σήμερα;

Το 2010 με κάποιους φίλους σκεφτήκαμε, επειδή το 2012 θα συμπληρωνόντουσαν 100 χρόνια από την γέννηση του Λαμπράκη, να δημιουργήσουμε κάτι με σκοπό να προωθήσουμε τις ιδέες, τα οράματα του και να διατηρήσουμε το όνομά του με σειρά εκδηλώσεων. Έτσι ξεκινήσαμε να συστήσουμε το «ΙΔΡΥΜΑ ΓΡΗΓΟΡΗ ΛΑΜΠΡΑΚΗ» που συνεχίζει να ενημερώνει την κοινή γνώμη για τις ιδέες και τα οράματα ενός ειρηνιστή. Μια από τις πιο σημαντικές εκδηλώσεις έγινε το 2013 στη Θεσσαλονίκη με αφορμή τα 50 χρόνια, από την ημέρα της δολοφονίας. Σε συνεργασία με τον Σωτήρη Χατζάκη και το ΚΘΒΕ κάναμε αναπαράσταση της δολοφονίας στο σημείο που έγινε. Στις 21 Απρίλη (συμβολική ημέρα της χούντας και 1η μαραθώνια πορεία ειρήνης το 1963) παρουσιάσαμε με το δήμαρχο Ηλιούπολης Β. Βαλασόπουλο σε έκθεση φωτογραφίας το φάκελο από την Ασφάλεια καθώς και τα ρούχα που φόραγε ο Λαμπράκης την ημέρα της δολοφονίας. Την έκθεση που κράτησε πέντε μήνες την είδε πολύς κόσμος και ειδικά τα απογεύματα οι περισσότεροι ήταν νέοι κάτω των 18, διαψεύδοντας τον αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας που έλεγε ότι ο 17χρονος δεν ενδιαφέρετε για τον Λαμπράκη. Το Μάρτη του 2019 με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη παρουσιάσαμε σε έκθεση φωτογραφίας το φάκελο στο ευρωκοινοβούλιο στο Στρασβούργο. Μέσα στο 2019 παρουσιάσαμε το βιβλίο «Η δολοφονία του Λαμπράκη και το παρακράτος» στον Άλιμο με την συμπαράσταση του δήμαρχου Ανδρέα Κονδύλη και στην Ηλιούπολη σε συνεργασία επίσης με το δήμαρχο ανοικτή ομιλία για τη δράση του Γρηγόρη Λαμπράκη. Το Ίδρυμα είχε προγραμματίσει εκδηλώσεις με τους δημάρχους Αθηναίων, Αγίας Βαρβάρας, Βουλιαγμένης, Ιλίου, Μαραθώνα, καθώς και επαφές και με άλλους δήμους, αλλά λόγω της πανδημίας αναβλήθηκαν για αργότερα.

Οι δράστες που καταδικάστηκαν για τη δολοφονία, τιμωρήθηκαν όπως έπρεπε;

Οι δολοφόνοι του πάτερα μου δεν τιμωρήθηκαν όπως έπρεπε. Μόλις ήρθε η χούντα αποφυλακίστηκαν.

Έχω ακούσει διάφορα πράγματα και ειδικά στη Θεσσαλονίκη ότι εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες της ελίτ και του υποκόσμου, αλλά δεν έχει αποδειχθεί τίποτα προς το παρόν. Τα ρούχα που φορούσε ο Λαμπράκης τη μέρα της δολοφονίας, βρισκόντουσαν για πάνω από 40 χρόνια στα υπόγεια των δικαστηρίων της Θεσσαλονίκης. Σε μια διαδικασία καθαρισμού του χώρου που έγινε στα υπόγεια του κτιρίου, βρέθηκαν ανάμεσα στις δικογραφίες παραπεταμένα και τα ρούχα του. Τα παρέλαβε ο Τρ. Μηταφίδης. Το 2018 στο πλαίσιο των εκδηλώσεων στην Ηλιούπολη για την παρουσίαση του φακέλου από την Ασφάλεια στα εγκαίνια της έκθεσης, σε ειδική προθήκη είχαν τοποθετηθεί τα ρούχα. Μετά το τέλος των εγκαινίων, τα ρούχα δόθηκαν στο Βυζαντινό Μουσείο, όπου πρόεδρος είναι η κόρη του Παύλου Δελαπόρτα που ήταν ο εισαγγελέας της δίκης των δολοφόνων του Λαμπράκη. Ύστερα από ενάμιση χρόνο τα ρούχα βρίσκονται στο Μουσείο Μπενάκη, στον ίδιο χώρο που είναι και τα εκθέματα του Μίκη Θεοδωράκη.

Πως νιώθεις, ειδικά αυτές τις ημέρες της δολοφονίας του πατέρα σου;

Πόνο και θλίψη, γιατί δεν μπορώ να κατανοήσω ότι στη χώρα που γεννήθηκε η Δημοκρατία και η δικαιοσύνη, οι δολοφόνοι του πατέρα μου να μην έχουν τιμωρηθεί όσο θα έπρεπε και φυσικά μεγάλο παράπονο γιατί χρειάστηκαν τόσα πολλά χρόνια το κράτος να αναγνωρίσει ότι ήταν σχεδιασμένη δολοφονία από τους παρακρατικούς που χρηματοδοτούνταν από το ελληνικό κράτος και τις ξένες υπηρεσίες. Οι μέρες της δολοφονίας είναι δύσκολες για εμένα γιατί σκέφτομαι ότι μου στέρησαν τον πατέρα, αλλά πιο δύσκολες είναι για τη μητέρα μου. Πριν από ένα χρόνο που ανέβηκα στην Θεσσαλονίκη με τον υπουργό Υποδομών Χρ. Σπίρτζη, για να παρουσιάσουμε τον φάκελο στο σταθμό «Ευκλείδη», με συνάντησαν άτομα που ήταν τότε στην ομιλία και μου περιέγραψαν πως ήταν το κλίμα εκείνη την ημέρα. Το πιο σημαντικό που μου είπαν ήταν ότι μόλις βγήκε ο Λαμπράκης από τα γραφεία όπου γινόταν η εκδήλωση, οι χωροφύλακες έκλεισαν την πόρτα με αποτέλεσμα να μείνουν όλοι μέσα και να βγει με μικρή συνοδεία, ώστε να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν το σχέδιο τους.

Τι θα έκανε σήμερα ο Γρηγόρης Λαμπράκης εάν δεν είχε πέσει θύμα δολοφονίας;

Είναι δύσκολο να το γνωρίζω. Αυτό που μόνο μπορώ να σας πω, θα είναι τα συμπέρασμα που βγαίνουν, πρώτα από τη δράση του όπως έχει καταγραφεί στις εφημερίδες της εποχής και από τα βιβλία που έχουν γραφεί , στη συνέχεια από τις περιγραφές της μητέρας μου, των φίλων του και συντρόφων που είχαν παραβρεθεί στην τελευταία ομιλία στην αίθουσα του «Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος», που θα μπορούσε κάποιος να τη χαρακτηρίσει και υποθήκη, και από τον πολιτικό του λόγο, τις ομιλίες του στη Βουλή, που στήριζε με πάθος τους δημοκρατικούς θεσμούς και ζητούσε να επιβληθεί το πραγματικό κράτος δικαίου. Με απλά λόγια, με το ίδιο πάθος του θα συνέχιζε τον αγώνα του για ειρήνη, αφοπλισμό και δικαιοσύνη στον κόσμο και σήμερα.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 24 Μαΐου 2020

makthes.gr